معاذ بن جبلمعاذ بن جبل یکی از اصحاب پیامبر اسلام است. ۱ - نام معاذ بن جبلنامش معاذ بن جبل بن عمرو بن اوس بن عائذ است. ۲ - کنیهکنیهاش ابو عبدالرحمن و از انصار پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است. [۱]
ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق:البجاوی، علی محمد، ج ۳، ص ۱۴۰۲ ۱۴۰۳، دارالجیل، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
۳ - بیعت با پیامبراو همراه هفتاد نفر از کسانی بود که در بیعت عقبه، با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بیعت کرد [۲]
ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق:البجاوی، علی محمد، ج ۳، ص ۱۴۰۲ ۱۴۰۳، دارالجیل، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
۴ - حضور در جنگهاو در جنگ‌هایی (مانند بدر و اُحُد) همراه پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ شرکت کرد. [۳]
ابن اثیر، أبوالحسن علی بن محمد، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج ۴، ص ۴۱۸، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۹ق.
۵ - کارگزار شهر یمنمعاذ پس از شرکت در جنگ تبوک در ۲۸ سالگی، توسط پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به‌عنوان معلم و کارگزار به یمن فرستاده شد و هنگامی که رسول خدا رحلت فرمود، معاذ در یمن بود. ۶ - منصوب به فرمان‌دهی جندزمانی که ابوبکر خلیفه شد، معاذ به فرمان‌دهی منطقه «جند» یمن منصوب شد. [۴]
ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق:عطا، محمد عبدالقادر، ج ۷، ص ۲۷۲، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.
۷ - مبتلا به بیماری طاعوناو پس از مدتی به مکه بازگشت؛ سپس به منطقه شام رفت در آن‌جا و در منطقه‌ای به نام «عمواس» که نام ناحیه‌ای در اردن است، به طاعون مبتلا گشت. [۵]
ابن اثیر، أبو الحسن علی بن محمد، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج ۴، ص ۴۱۸، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۹ق.
۸ - وفاتو در روزگار خلافت عمر، در ۳۸ سالگی درگذشت و نسلی از او باقی نماند. [۶]
ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق:عطا، محمد عبدالقادر، ج ۷، ص ۲۷۳، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.
[۷]
ابن اثیر، أبو الحسن علی بن محمد، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج ۴، ص ۴۲۱، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۹ق؛ البته اقوال دیگری درباره سن او گفته شده؛ از جمله:سی و سه سال، سی و چهار سال و بیست و هشت سال.
۹ - عمل به رأیاهل سنت روایات متعددی را درباره فضائل معاذ بن جبل بیان کرده‌اند؛ [۸]
ابن اثیر، أبو الحسن علی بن محمد، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، ج ۴، ص ۴۱۸ ۴۲۱، دار الفکر، بیروت، ۱۴۰۹ق.
اما یکی از مشهورترین مواردی که از او در این منابع نقل شده است، همان موضوع «عمل به رأی» است که بنا بر آنچه از اهل سنت نقل شده است، این موضوع مورد تأیید پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نیز قرار گرفته است.۹.۱ - بیان یک روایتدر این نقل آمده است: [۹]
البته برخی از محققان و علمای اهل سنت این حدیث را به دلیل انقطاع سند، راویان مجهول و... ضعیف می‌دانند؛ کشّی (کسّی).
[۱۰]
دارمی، أبو محمد عبدالله بن عبدالرحمن، سنن الدارمی، تحقیق: أسد دارانی، حسین سلیم، ج ۱، ص ۲۶۷، دارالمغنی للنشر والتوزیع، عربستان سعودی، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
[۱۱]
أبومحمد عبدالحمید بن حمید، المنتخب من مسند عبد بن حمید، تحقیق: عدوی، شیخ مصطفی، ج ۱، ص ۱۵۱، دار بلنسیة للنشر والتوزیع، چاپ دوم، ۱۴۲۳ق.
[۱۲]
آل عیسی، عبدالسلام بن محسن، دراسة نقدیة فی المرویات الواردة فی شخصیة عمر بن الخطاب و سیاسته الإداریة، ج ۲، ص ۷۶۲، عمادة البحث العلمی بالجامعة الإسلامیة، مدینه منوّره، چاپ اول، ۱۴۲۳ق.
«زمانی که پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ معاذ را به منطقه یمن می‌فرستاد، از او پرسیدند: اگر مردم آن‌جا، قضاوتی پیش تو آوردند به چه منبعی برای صدور حکم استناد می‌کنی؟ معاذ گفت: به کتاب خدا. باز پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ پرسیدند: اگر حکم آن را در کتاب خدا نیافتی چه می‌کنی؟ گفت: از سنت رسول خدا کمک می‌گیرم. باز از او پرسیدند: اگر در سنت رسول خدا نیافتی چه؟ گفت: آن‌گاه بدون هیچ واهمه‌ای، به اجتهاد به رأی خود عمل می‌کنم. پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ دست خود را بر سینه او زده و فرمود: سپاس خدا را که فرستاده رسول خدا را به آنچه مورد پسند رسول خداست، موفق گردانید». [۱۳]
شیبانی، أبو عبدالله أحمد بن محمد، مسند أحمد بن حنبل، محقق: الأرنؤوط، شعیب، مرشد، عادل، و دیگران، اشراف: ترکی، عبدالله بن عبد المحسن، ج ۳۶، ص ۳۳۳، ح ۲۲۰۰۷، مؤسسة الرسالة، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.
این واقعه به این جهت مورد استقبال اهل سنت قرار گرفته که به دو منبع استنباط (قرآن و سنت) در نزد آنان اشاره شده است و در نبود این دو منبع، رأی شخص! مورد تأیید قرار گرفته است. ۱۰ - نقلی از دیلمیدیلمی در کتاب «ارشاد القلوب»، مطلبی آورده است که نشان از اظهار پشیمانی معاذ بن جبل در موضوع عدم حمایت وی از امام علی علیه‌السلام جهت جانشینی پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ را دارد. [۱۴]
دیلمی، حسن ابن ابی الحسن، ارشاد القلوب إلی الصواب، ج ۲، ص ۳۹۱، انتشارات شریف رضی، ۱۴۱۲ق.
۱۱ - پانویس۱۲ - منبعپایگاه اسلام کوئست. رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 18 (قمری) | رجال | صحابه | قاریان چهارگانه انصار | گردآورندگان قرآن
|